ویژگی های اصلی دو قراردادCIF و FOB برای تجارت جهانی کالا

با وجود پیشرفت تکنولوژی و اینترنت که تا حدی چگونگی هدایت تجارت و ثبت قرارداد را تحت تاثیر قرار داده است؛ کالاها هنوز از محل فروشنده به محل خریدار به روش سنتی و به وسیله ی جاده ها ، خط آهن، دریا و یا حمل و نقل هوایی  جابه جا می شوند.  

به منظور هدف این مقاله ما روی جا به جایی کالا از طریق دریا تمرکز خواهیم کرد ، زیرا عمده ی فعالیت های واردات و صادرات از طریق دریا انجام می شوند.

هدف این مقاله شناسایی دو عدد از پرکاربردترین قراردادهای جهانی تجارت کالا و توضیح ویژگی ها و مشخصه های هر یک از این قراردادها و نقاط تفاوت بین آنها می باشد.

در این مقاله روی موقعیت قانونی فروشنده و خریدار تمرکز می کنیم و به طور خلاصه حقوق و وظایف هرکدام از آنها را تحت این قراردادها بیان می کنیم.

در پایان نکات مثبت و نکات منفی هرکدام از قراردادها را که به خصوص به خریدار پیشنهاد می شود را می سنجیم . پیشنهاداتی به وی می دهیم من باب اینکه از کدام شرایط به منظور سودآوری بیشتر استفاده نماید.

اخطار:باید این را در ذهن داشته باشیم که نکات مثبت و منفی ای که در مورد استفاده از آنها بیان می کنیم فقط شامل مشخصه های حقوقی نمی شوند بلکه شامل مشخصه هایی دیگر نظیر مقرون به صرفه بودن ، سیاسی و مربوط به فناوری نیز می باشند.

ما در پیشنهاداتمان به دلیل محدود بودن فضای این مقاله نتوانستیم به طور کامل این مشخصه ها را بیان کنیم و ترجیح دادیم به طور خلاصه به هرکدام از آنها بپردازیم. ما نیز توضیح خواهیم داد در زمینه ی استفاده از شرایط قرارداد ، هرکدام از آنها چگونه روی انتخاب خریدار تاثیر می گذارند.

2. پیش زمینه ی تاریخی

)FOB جا به جایی آزاد)  و CIF ) حمل و نقل ، بیمه  و هزینه)

هر دو برای حمل و نقل دریایی جهانی کالا بیش از یک قرن است که تنظیم شده اند . این قراردادها سالهاست که در لحظات اوج و سقوط به دلایلی که در ادامه بیان می کنیم مورد استفاده قرار گرفته اند.

همانطور که هشدار دادیم ، دلیل نوسانات متناوب در استفاده از این قراردادها فقط دلایل قانونی نیست ؛ بلکه شامل تاثیر مولفه های اقتصادی ، سیاسی و فناوری نیز می شود . ما قصد داریم یک تاریخچه ی کوتاه از انقلاب FOB و CIF بدهیم.

FOB اولین شرایط استفاده شده توسط بازرگانان برای هدف تجارت به وسیله ی دریا بود . دلیل آن را در شیوه و شرایط تجارت جهانی در قرن نوزدهم می توان یافت . بازرگانان آن زمان نسبت به بازرگانان زمان حال ، بیشتر درگیر در همه ی بخش های فعالیت های فروشی بودند و دلیل آن نبود تجهیزاتی است که امروزه به راحتی قابل استفاده هستند ، مثل نبود سیستم کشتیرانی و خدمات منظم ، ارتباطات و خدمات پستی ضعیف ، وضعیت ضعیف اسناد کشتیرانی ، خدمات بیمه ی ضعیف و سایر موارد . به دلیل سختی های آن زمان  ، معمولا فروشنده هیچ خدماتی را برای خریدار متعهد نمی شد ؛ به همین دلیل خریدار یا نماینده اش میبایستی خودشان شخصا همه چیز را برنامه ریزی می کردند و در طول کل سفر با حضور در کشتی بارشان را همراهی می کردند.

موقعیت خریدار ضعیف بود و زیاد مقرون به صرفه نبود ، اما این شرایط مدت زیادی طول نکشید .

با توسعه ی فناوری ، مدرن شدن ارتباطات و خدمات پستی ، مردم هچنین شاهد ایجاد تغییری در زمینه ی چگونگی تجارت جهانی بودند . سیستم منظم کشتیرانی و خدمات ایجاد شد ، اطلاعات زیادی از موقعیت و شرایط کشتی ها مخابره شدند ، اسناد کشتیرانی وضعیتی کاملا قانونی پیدا کرد ، وقتی بانک ها به طور فعال به برنامه شان در همه ی مراحل تجارت پرداختند  مسائل مالی معنی پیدا کرد و شرکت های بیمه به ارائه ی خدماتی وسیع تر در زمینه های کلی شرایط خطرناک پرداختند . به وجود آمدن شرایط جدید ، بازرگانان را بر آن داشت تا متدهای جدید حمل و نقل کالا را به کار گیرند.

CIF از جدش FOB برای رفع نیازهای شرایط جدید تجارت جهانی به عنوان نتیجه ای برای توسعه ی تجارت گرفته شده است . همانطور که پیش تر نیز بیان شد ، توسعه ی فناوری و ارتباطات نیز به وجود آمد.

فضای تجارت با کشتی دیگر یک مشکل نبود و دیگر احتیاج نبود که خریدار در تمام مراحل تجارت حضور داشته باشد. فروشنده بیشتر راغب بود که خدماتی مثل برنامه ریزی فضای کشتی ها و قرارداد اختصاصی بیمه و غیره را به خریدار ارائه نماید. هر چند هزینه ی این خدمات روی هزینه ای که خریدار در قرارداد باید پرداخت کند تاثیر می گذارد. بنابراین قرارداد CIF برای دو طرف خریدار و فروشنده فوایدی دارد ؛ این فواید را در ادامه بیان می کنیم .

 3. دو قرارداد اصلی

با توضیح اجزا قراردادهای FOBو CIF و همچنین حقوق و وظایف طرفین نسبت به قرارداد ، ادامه می دهیم.

FOBخلاصه ی کلمه ی (Free On Board) است و در ساده ترین شکل این قرارداد بدین معنی است که فروشنده توافق کرده است که کالاها را به کشتی انتخاب شده توسط خریدار تحویل دهد و بعد از چنین تحویلی ، مالکیت و خطر به خریدار انتقال می یابد . خریدار مسوول بیمه و حمل و نقل کالاها تا مقصد نهاییشان است . خریدار تا زمانی که دستورالعملی از فروشنده در زمینه ی نام کشتی و بندری که بارگیری از آن انجام می شود را دریافت نکند موظف به بار زدن کالاها در کشتی ای نیست .

در شکل قدیمی قرارداد FOB تعداد وظایف فروشنده کمتر هستند . فروشنده باید کالاهایی که در قرارداد فروش هست را سوار کشتی کند ؛ و کالاها را با قرار دادن آنها روی کشتی ای که توسط خریدار انتخاب شده است به وی تحویل دهد و همه ی هزینه های حوادث قبل از تحویل را نیز پرداخت نماید .

فروشنده همچنین قبض بارگیری را دریافت می کند که به طور عادی نشان دهنده ی این است که او فرستنده و حمل کننده ی کالاهاست و باید این قبض را به خریدار منتقل نماید . بیمه ی دریایی نیز به طور عادی و مستقیم توسط خریدار برنامه ریزی می شود . خریدار همچنین باید کشتی و بندر را انتخاب کند ، اعلامیه ی کامل در مورد زمان و مکان تحویل کالا بفرستد و به موقع با شرکت حمل ونقل کالاها از بندرگاه مورد نظر قرارداد ببندد . خریدار همچنین باید هزینه ی حوادث در طول واردات کالا و هزینه ی نهایی کالاها را بپردازد.

بنابر این حقیقت تاکید می کنیم که در یک قرارداد FOB هزینه ی حمل و نقل دریایی و بیمه را نیز باید خریدار متحمل شود . اما قرارداد FOB قرارداد انعطاف پذیری است و به دلیل این ویژگی است که امروزه هنوز مشهور و مورد استفاده می باشد.

دلوین جِی در کمپانی پیر و سیندیا از کمپانی نویگیشن تنوعات FOB را توصیف کرده اند . تنوعات عمده ی FOB حول این مساله که چه کسی قرارداد را با شرکت حمل و نقل می بندد ، میگردد . در یک قرارداد FOB با خدمات اضافه فروشنده برنامه ریز بارگیری و بیمه را به حساب خریدار متحمل می شود . در این قرارداد FOB متنوع ، فروشنده کشتی را انتخاب می کند ؛ قرارداد حمل و نقل را با شرکت حمل و نقل دریایی می بندد و متعهد می شود کالا هه را روی عرشه کشتی بگذارد و قبض بارگیری را برای خریدار بفرستد . این نوع قرارداد FOB شباهت هایی با قرارداد استاندارد  CIF در مورد این حقیقت که فروشنده قرارداد حمل و نقل اختصاصی بیمه را ترتیب می دهد ، دارد . ولی در قرارداد قبلی ، فروشنده به حساب خریدار این کار را انجام می دهد و هزینه ی چنین خدماتی جداگانه پرداخت می شود ؛ در حالی که در قرارداد اخیر ، فروشنده مجبور به ارائه و پرداخت هزینه های این خدمات می باشد.

در قرارداد FOB قدیمی و CIF با خدمات اضافه ، فروشنده یکی از طرفین قرارداد با شرکت حمل و نقل است ؛ در حالی که در قرارداد FOB ساده ، خریدار و خودش باید وارد قرارداد با شرکت حمل و نقل شوند و این در حالی است که فروشنده می بایست کالا ها را بر روی عرشه ی کشتی بگذارد و قبض بارگیری به طور مستقیم به خریدار تحویل داده شود .

  CIFمخفف کلمه های حمل و نقل دریایی ، بیمه و هزینه است و تحت این قرارداد ، فروشنده همیشه  عهده دار برقراری یک فضای حمل و نقل امن ، ترتیب دادن همه ی مراحل حمل و نقل ، سوار کردن کالاها به کشتی و بستن قرارداد حمل و نقل و بیمه ایمنی می شود.

هزینه ی CIF مشمول همه چیز است . قیمت ، شامل هزینه ی کالاها ، بیمه و حمل و نقل است . در قرارداد CIF فروشنده باید یک فاکتور مربوط به کالاهای فروخته شده که سوار کشتی شده اند ، طبق قرارداد و همه ی هزینه ها تا آن زمان را صادر کند . فروشنده  وظایفش را تحت قرارداد ارسال شده به خریدار واسناد مرتبط با قرارداد و انتقال مالکیت کالاها به خریدار در آن زمان که روی دریا هستند و یا انتقال مالکیت آنها زمانی که از کشتی پیاده می شوند ، انجام داده است.

هدف و نتیجه ی قرارداد CIF به خریدار و فروشنده اجازه می دهد که محموله ی دریایی یا بسته بندی در حال حرکت و دست به دست کردن ، جابه جایی آزادانه ی کالاها و انتقال مالکیت را طبق قرارداد انجام دهد . این بیانیه روی نقش قاطعی که اسناد نقل و انتقال دریایی در کاربرد قرارداد CIF بازرسی می کنند ؛ تاکید دارد . خریدار هم در طرف دیگر موظف می باشد طبق نیازهای قرارداد ، بندر مقصد را انتخاب کند و پول کالا ها را هنگام تحویل اسناد ، پرداخت نماید و کالاها را تحویل بگیرد و تمام هزینه های پیاده کردن کالاها را نیز بپردازد. CIF استاندارد خریدار را همچنین موظف به تحصیل تمام گواهی نامه های واردات و پرداخت تمامی هزینه ها و وظایف متعهد شده می کند.

در جایی که خطر انتقال کالاها اهمیت دارد ، در هر دو قرارداد این خطر به شرکت حمل و نقل  انتقال پیدا می کند ؛ هرچند انتقال مالکیت کالاها به دلیل حق فروشنده برای باطل کردن قرارداد عقب بیافتد ، وضعیت و شرایط قانون در مورد این نکته بسیار واضح و دقیق است . در قرارداد FOB مالکیت کالاها ممکن است در حال حمل ونقل منتقل شود ، در حالی که در CIF همیشه بعد از مراحل خطر منتقل می شود و نه در حال جا به جایی کالا ؛ مگر اینکه طرفین به جز این توافق کنند.

باسنجش برخی نکات مثبت و منفی که هر دو قرارداد به خریدار ارائه می دهند  و ارائه ی چند پیشنهاد در مورد شرایطی که خریدار باید در رابطه با استفاده از CIF در نظر بگیرد ادامه می دهیم.

FOB یا CIF، سوال این است

در مراحل تجارت جهانی ، هر دو طرف قرارداد می کوشند عواقب برخی مولفه های خطر مالی و قانونی که روی موقعیت آنها تاثیر می گذارد را کم کنند . مولفه های خطری که قابل جبران هستند ، مثل  آسیب یا نقص ،  عمل نکردن به عهد در قرارداد ، در گیری های قانونی در قرارداد  ، سیستم های قانونی متفاوت در طول کل روند تجارت ، واحذ پول و تطبیق ارزش واحدهای مختلف و مسائل سیاسی چیزهایی هستند که باید خیلی جدی گرفته شوند ؛ این مولفه ها روی انتخاب خریدار یا فروشنده در زمینه ی قرارداد تاثیر می گذارند .

کدامیک از این مولفه ها حمایت بهتری از طرفین می کند؟ کدام مولفه نکات مثبت بیشتری را برای طرفین دارد؟ کدامیک خطر کمتر و سود دهی بیشتری دارد؟

وقتی با نگاهی نزدیک تر به موقعیت فروشنده و خریدار نگاه می کنیم ، متوجه می شویم بعضی وقت ها چه چیزی می تواند برای یکی از طرفین یک نکته ی مثبت باشد و برای طرف دیگر یک نکته ی منفی .

در این مقاله ما بیشتر روی موقعیت خریدار ونکات مثبت برای او تمرکز می کنیم . آیا CIF برای خریدار سوددهی دارد و قانع کننده است یا خیر؟

بگذارید اول نگاهی دقیق تر به نکات مثبت FOB برای خریدار بیاندازیم . همانطور که پیش تر توضیح دادیم قرارداد FOB یک قرارداد مدرن قدیمی تر است که تا به امروز استفاده می شود.

دلایل متعددی را می توان برای آن بیان کرد:

الف) در جایی که منع استفاده از پول های خارجی وجود دارد ، مخصوصا زمانی که شرکت حمل و نقل   هم ملیت خریدار باشد  ؛ زیرا قیمت های FOB کمتر از CIF است.

ب)هزینه ی حمل و نقل قابل پرداخت از پیش باشد ، اینگونه شرکت حمل و نقل را قانع می کند .

ج) در جایی که خریدار می خواهد بدهی های وارداتی اش را کمتر کند و فقط به هزینه ی کالا ها اختصاص دهد ؛ زیرا هزینه های FOB فقط شامل کالاست.

د) در جایی که خریدار نوع خاصی از کشتی را به دلیل نوع خاصی از کالا به کار می گیرد.

ه) در جایی که خریدار به دلیل خرید کل یک محموله ی دریایی بزرگ باید کل یک کشتی را به طور کامل در اختیار بگیرد.

ی) و همچنین به دلیل اینکه می تواند از یک منبع داخل به یک بندر بارگیری استفاده شود ، حتی در زمانی که قرارداد کالا CIF است .

دلایلی که در بالا آوردیم به وضوح نشان می دهد که خریدار باید FOB استفاده کند.

یک ضرب المثل در مورد تجارت جهانی است که می گوید : شما باید از طریق FOB خرید کنید و از طریق CIF جنس هایتان را بفروشید ؛ دلیل آن کاملا واضح است ، همه چیز برابر است . FOBفقط شامل هزینه ی کالاها می شود ، در حالی که CIF شامل تعداد زیادی هزینه است . با انتخاب کشتی و قرارداد بستن با شرکت حمل و نقل ، خریدار می تواند معامله ی بهتری داشته باشد . خریدار قرارداد حمل و نقل را تحت کنترل دارد و هزینه ی قرارداد را با امنیت بیشتری مدیریت می کند . اینچنین منطقی برای هزینه ی بیمه نیز کاربرد دارد . خریدار ، شرکت های بیمه ی خانگی اش (داخلی) را بهتر می شناسد و احتمالا می تواند سیاست بیمه ای بهتری را برای پوشش دادن و خطرات محموله ی دریایی ای که خریداری کرده است را بیابد . معامله ی بهتر با شرکت حمل و نقل وبیمه می تواند هزینه ی کلی خرید کالاها را کم کند.

اگر همه ی این دلایل وجود دارد چرا خریدار باز هم از CIF استفاده می کند ؟ به نظر ما دلیل این امر تا حدودی آسودگی است . برای شرح این دلیل با ارائه ی نکات مثبتی که قرارداد CIF به خریدار و فروشنده ارائه می دهد ، ادامه می دهیم.

فروشنده مسئول بارگیر کالا است و می تواند تا زمانی که محموله روی آب است آسیب و ضرر بیند ، کسی ایست که باید قبض بارکیری را بپردازد ؛ پس هیچ سوالی نمی تواند مالکیتش را زیر سوال ببرد . او باید مطمئن باشد که کار بیمه را انجام داده و بنابراین کمتر از یک فروشنده ، تحت قرارداد FOB در زمینه ی باز پس گرفتن هزینه ی کالاهای آسیب دیده و یا از بین رفتن در حادثه ، نگرانی کمتری دارد . فروشنده پولش را در اولین فرصتی که اسناد دریایی توسط خریدار مورد قبول قرار گرفت ، دریافت می کند ؛ بنابراین نباید تا قبل از رسیدن کالاها به بنگاه مقصد منتظر پولش باشد . او مطمئن است که بهای معامله را در اولین فرصتی که اسناد ، بررسی و تایید شد ؛ دریافت می کند . حتی اگر اجناس آسیب بینند یا خراب شده باشند . به نظر می آید که قرارداد CIF بیشتر فروشنده را جذب می کند .

قرارداد CIF همچنین چندین نکته ی مثبت برای خریدار دارد . خریدار از مشکلات و وظایف ایجاد فضای حمل و نقل مطمئن ، بستن قرارداد با شرکت حمل و نقل و تعیین بیمه رهایی می یابد . در جایی که خریدار یک شرکت کوچک باشد ، این یک نکته ی مثبت بزرگ است ؛ به دلیل اینکه ممکن است او اطلاعات یا تخصص لازم را برای انجام این کارها نداشته باشد . خریدار همچنین از همان ابتدای قرارداد با دانستن اینکه دقیقا چه مبلغی را باید برای رسیدن کالاها به دستش پرداخت نماید ، از یک نکته ی مثبت سود برده است . از آنجایی که هزینه ی CIF شامل همه چیز می شود ، خطر نوسانات در هزینه های حمل و نقل دریایی و بیمه به گردن خریدار است . خطر نوسانات به خصوص در مورد کالاهای پر مصرف به دلیل حجم زیاد کالاهای در حال تجارت ، به میزان زیادی بالاست .

به دلیل کلی بودن هزینه های قرارداد CIF ، نیازی نیست که خریدار  نگران نوسانات در هزینه ی کشتی و حمل و نقل دریایی باشد . از آنجایی که CIF یک قرارداد کالا به واسطه ی تحویل اسناد است ، خریدار می تواند به واسطه ی تحویل دادن اسناد به بانک  از بانک ،اعتبارات مالی دریافت نماید تا با این مبالغ معامله انجام شود. در حالی که بانک اسناد را تا زمان فروش کالاها به یک خریدار دیگر و بازپس گرفتن اعتباراتش گرو نگه می دارد و اینچنین ، قرارداد های زنجیره ای شکل می گیرند . امنیت خریدار یا بانک در بیمه ی مربوط به مراحل عقد قرارداد ، درج می شود تا از آنها محافظت کند . حتی در زمانی که سند تحویل داده شده ولی کالاها نابود شده اند و یا آسیب دیده اند .

در حایی که خریدار خرید و فروش می کند یا مصرف کننده است ، باز هم شامل پیشنهادات ما می شود . خریداری که به معامله ادامه می دهد و با قرارداد CIF خرید کرده است ، به راحتی به واسطه ی قدرت اسناد ، با CIF هم می تواند بفروشد . این یکی از نکات مثبت قرارداد های زنجیره ای است که امنیت و انعطاف پذیری را فراهم می آورد . به محض اینکه سند ها به دست خریدار رسید ، او می تواند کالاها را در حالی که روی آب هستند بفروشد تا بتواند بقیه ی قراردادهایش را کامل کند . برای شفاف کردن پیشنهاداتمان اضلافه می کنیم که تفاوتی ندارد که خریدار یک محموله ی خیلی بزرگ خریده باشد و یا مقادیر کم . در حالی که خریدار ، یک خرید کلی و بزرگ کرده باشد قرارداد FOB برایش بهتر است. او می تواند کل کشتی را به طور کامل کرایه کند و معامله ی بهتری با شرکت حمل و نقل انجام دهد که در اغلب موارد ، هموطن خریدار است.

آآآـ تاد این نکته را بیان کرده است که خیلی بازرگانان صادرات کوچک هستند و نمی توانند حجم تنی زیادی را بردارند ؛ اما در سنجش اقتصادی ، هزینه ها خیلی کمتر می شوند . وقتی که کشتی را با اندازه های زیاد بار بزنید قرارداد CIF در مکانیزم قبض بارگیری و راحت تر کردن تجارت مقادیر کم کالا برای معامله گران  کوچک تر مناسب تر است. قراردادهای بین المللی  تجارت کالا در قراردادهایی که حداقل برای یکی از طرفین ، واحد پول خارجی محسوب می شود ؛ اجرا می شوند . این مورد ، مشکل محدودیت های پول های خارجی را به وجود می آورد . در جایی که کشوری در زمینه ی مالی ثروتمند است قرارداد CIF مشکلی برای خریدار به وجود نمی آورد ؛ در غیر اینصورت اگر کشوری از لحاظ مالی و ارزش پول ضعیف باشد و سیستم حمل و نقل و بیمه یآن کشور به پشتیبانی احتیاج داشته باشد ، انتظار می رود که  خریدار از FOB استفاده کند تا هزینه های حمل ونقل دریایی و بیمه را پایین بیاورد .

5. نتیجه گیری و خلاصه

تجارت جهانی در دنیایی که به سرعت و از نظر قانونی ، سیاسی و اقتصادی در حال تغییر است ؛ انجام می شود . فعالیت ها در حالتی پویا و بر خلاف پیش زمینه ی بازاری که در آن قیمت ها به طور ناگهانی نوسان می کند ، انجام می شوند.اینشرایط، خطریکههردوطرف خریدار و فروشنده باید در نظر بگیرند را بیشتر می کند . بازرگانان باید توانایی این را داشته باشند که در مورد حق و حقوق و وظایفشان در قبال قرارداد ها ، تصمیمات سریع بگیرند ؛ بنابراین قانون باید شفاف ، کلی و قابل پیش بینی باشد تا به طرفین در قراردادها و فعالیت هایشان بیشترین حد ممکن امنیت را بدهد . بنابر این در یک قرارداد تجاری ، ارزش های اصلی   اطمینان ، شفافیت و کلی بودت در زمینه ی انعطاف پذیری است.

هر دو طرف قرارداد قبل از به حساب آوردن شرایطی که در بالا بیان و ارزیابی شد ، بررسی می کنند که آن قرارداد امنیت و سود بیشتری برایشان دارد.

هشدار می دهیم که انتخاب شرایط CIF توسط خریدار به طور خالص به شرایط سیاسی ، اقتصادی و مولفه های فناوری در زمانی که مراحل تجارت انجام می شود بستگی دارد . ما این مولفه ها را بررسی کردیم و اثرات آنها را بر روی قراردادهای بین المللی کالا توضیح دادیم.